83. rocznica egzekucji w Rościszewie

18 września 1942 roku w centrum Rościszewa Niemcy powiesili członków Polskiej Organizacji Zbrojnej. Pamięć o tej tragedii wciąż jest żywa – co roku mieszkańcy gminy gromadzą się na modlitwie i składają kwiaty w miejscach pamięci.

Aresztowania działaczy POZ rozpoczęły się w maju 1942 roku. Kilka miesięcy później okupanci przeprowadzili zbiorowe egzekucje w Płocku, Bodzanowie i Rościszewie. W tej ostatniej miejscowości zginęło trzynastu mężczyzn i jedna kobieta.

Egzekucja 18 września

Na rozkaz Niemców w centrum wsi ustawiono czternaście szubienic. Spędzono mieszkańców, a z urzędu gminy wyprowadzono kilku sołtysów, zebranych pod pretekstem narady. Następnie przyprowadzono więźniów – ludzi doskonale znanych okolicznym mieszkańcom.

Jak opisał Waldemar Brenda w artykule „Egzekucje 18 września 1942 r. Płock, Bodzanów, Rościszewo” na portalu Przystanek Historia (IPN), Bolesław Mazurowski – brat jednej z ofiar – po latach wspominał: „Ojca mojego gestapo zmuszało, ażeby powiesił swojego syna Leopolda […]. Ojciec powiedział, że »jak mi syna wieszacie, to powieście i mnie, bo więcej nie zostało mi życia« […]. Ojca mego pobili i wygnali z tego placu”.

Na miejscu była także matka Leopolda, która krzyczała do Niemców: „mordercy”. Świadkowie wspominali również, że jedna z pętli pozostała pusta.

Ofiary

Według oficjalnych upamiętnień w Rościszewie stracono 14 osób: Stanisława Bieniewskiego, Władysława Bogiela, Ignacego Dzierżanowskiego, Feliksa Dziurlikowskiego, Józefa Gołębiowskiego, Wacława Grześkiewicza, Ignacego Irzyka, Stefana Kankiewicza, Stanisława Kozłowskiego, Władysławę Kwiatkowską, Leopolda Mazurowskiego, Ignacego Piotrowskiego, Wacława Sobocińskiego i Antoniego Włodarczyka.

W lokalnej tradycji funkcjonuje jednak przekaz o piętnastej szubienicy, która pozostała pusta. Według świadectw miała być ona przeznaczona dla Jana Kapeli ps. „Sulla”, któremu w nocy przed egzekucją udało się zbiec ze szpitala w Sierpcu. Brak jest potwierdzenia tej wersji w oficjalnych dokumentach.

Pamięć i współczesne obchody

Ciała ofiar okupanci zakopali w zbiorowej mogile. Dziś w tym miejscu znajduje się cmentarz z czternastoma krzyżami i pomnik, na którym wyryto nazwiska straconych. Na tablicy widnieje napis: „Z krwi ich Polska zmartwychwstała. Męczennikom sprawy chwała”.

W niedzielę, 21 września 2025 r., w 83. rocznicę egzekucji, w kościele parafialnym w Rościszewie odprawiona została msza święta w intencji pomordowanych. Następnie przedstawiciele samorządu gminnego, uczniowie i dyrekcja szkoły podstawowej oraz mieszkańcy złożyli kwiaty i zapalili znicze przy mogile i miejscu straceń. Oprawę uroczystości zapewniła orkiestra dęta OSP Łukomie.

Tego dnia proboszcz parafii poświęcił także nowo wybudowaną kapliczkę z odrestaurowaną figurą Matki Bożej w centrum wsi.