„Pół żartem, pół serio” to trzeci tomik wierszy sierpczanina, nauczyciela, chemika - Tadeusza Rutkowskiego. Poeta opowiada o swojej twórczości, inspiracjach, a także o tym, jak poezja łączy się z refleksją nad światem i codziennym życiem.

Gratuluję wydania kolejnego tomiku. Skąd pomysł na taki właśnie tytuł – „Pół żartem, pół serio”?

Dziękuję! Tytuł przyszedł mi do głowy dość naturalnie, bo właśnie na takim balansie mi zależało. Życie to przecież nieustanna gra pomiędzy tym, co poważne, a tym, co lekkie. Chciałem, żeby ten tomik był takim impulsem do refleksji, ale podanym w lekkiej, fraszkowej formie. To krótkie sentencje, maksymy, moje własne przemyślenia, czasem humorystyczne, czasem bardziej filozoficzne, które mają czytelnika skłonić do własnych wniosków.

Pańskie wcześniejsze tomiki były bogato ilustrowane. Tym razem nie ma ani jednej ilustracji. Dlaczego taka zmiana?

To była świadoma decyzja. Pierwszy tomik, „Przychodzimy, odchodzimy”, miał fantastyczne ilustracje w postaci zdjęć autorstwa Krzysztofa Falkiewicza, które świetnie współgrały z tekstami. W drugim, „Samo życie”, wykorzystałem czarno-białe rysunki dzieci – ich spontaniczność i szczerość idealnie oddały ducha tego, o czym pisałem. Teraz jednak uznałem, że krótkie formy, które zawarłem w „Pół żartem, pół serio”, nie potrzebują dodatkowych obrazów. Chciałem, by każde słowo działało samoistnie, niezakłócone przez grafikę.

Okładka jednak przyciąga wzrok. Dwie karty: joker i król – skąd taki pomysł?

Chciałem, żeby okładka oddawała charakter tomiku. Joker to symbol humoru, dystansu i lekkości, a król – powagi, odpowiedzialności oraz autorytetu. Czasem w życiu jesteśmy jokerem, czasem królem, a czasem próbujemy być obiema postaciami naraz. Ten kontrast wydał mi się idealnym odzwierciedleniem zawartości książki. Kiedy wpadłem na ten pomysł, długo zastanawiałem się, jak go zrealizować. Ostatecznie okładkę zaprojektował Bartek Przybyłowski, którego polecono mi w trakcie prac nad tomikiem. Jestem bardzo zadowolony z efektu – myślę, że udało się uchwycić tę równowagę między żartem a refleksją, na której mi zależało. Korzystając z okazji, chciałbym podziękować Bartkowi za okładkę, ale też Magdalenie Staniszewskiej za redakcję i korektę oraz Weronice Siemiątkowskiej za układ graficzny tomiku.

Życie bardziej żartem czy bardziej serio?

Życie to połączenie obu tych elementów. Nie można brać go na sto procent serio, bo człowiek smutny żyje krócej. Trzeba mieć dystans, poczucie humoru i umiejętność obrócenia niektórych spraw w żart. Ale jednocześnie nie można bagatelizować tego, co naprawdę ważne. To wszystko kwestia balansu. Dlatego „Pół żartem, pół serio” to nie tylko tytuł mojego tomiku – to sposób, w jaki staram się patrzeć na świat.

Przy wcześniejszych tomikach inspirował się Pan wielkimi myślicielami. Którzy filozofowie lub poeci mają na Pana największy wpływ?

Jest ich wielu. Na pewno Marian Hemar, mistrz słowa, który fantastycznie komentował czasy przedwojenne, pisał świetne teksty do kabaretów, a jego teksty z okresu wojennego są głębokie, wstrząsające i bardzo poruszające. Drugim takim komentatorem życia jest dla mnie Wojciech Młynarski, który musiał się zmagać z cenzurą, ale mimo to jego teksty niosły głębokie przesłanie. Inspiruję się też filozofami – Seneką, Markiem Aureliuszem, Konfucjuszem. Ich mądrości są ponadczasowe. To oni skłaniają mnie do refleksji nad ludzkim losem i światem, który nas otacza.

Ostatnio zafascynowała mnie Urszula Kozioł, zdobywczyni nagrody Nike. Nigdy o niej wcześniej nie słyszałem, ale kiedy przeczytałem jej wiersze, nie mogłem wyjść z podziwu. Do mojego Panteonu współczesnych poetów należy też Adam Zagajewski, Andrzej Poniedzielski, Leszek Długosz.

Czy planuje Pan kolejne tomiki?

Nie wykluczam, ale nie chcę wydawać książek tylko dla samej liczby publikacji. Muszę mieć pomysł, który będzie niósł za sobą jakieś przesłanie. Mam sporo materiałów, ale nie jestem pewien, czy to kierunek, w którym chcę iść. Może kiedyś...

Czy myślał Pan o współpracy ze sztuczną inteligencją? Teraz coraz więcej twórców eksperymentuje z AI.

Szczerze mówiąc, podchodzę do tego z pewną rezerwą, chociaż nie odżegnuję się od tego. Nie uciekniemy przed nowymi technologiami, ale mam wrażenie, że AI może stać się czymś, co nas w końcu przerasta. Czytałem ostatnio książkę Yuval Noah Harari „Nexus”, która opisuje wpływ sztucznej inteligencji na świat – to daje do myślenia. Kto wie? Może w przyszłości spróbuję?

A jeśli miałby Pan wybrać jeden ulubiony wiersz z nowego tomiku, to który by to był?

 Trudno wybrać jeden, ale jeśli miałbym wskazać, to będzie to „Absurd”, bo:

Gdyby na świecie mniej absurdów było

Pewnie nam wszystkim by się lepiej żyło

Z absurdami musimy ciągłą walkę podejmować

Aby do końca nie dawać się im zdominować.

Dziękuję za rozmowę

  Nie bądź indyferentny

       Inspirowany słowami Mariana Turskiego

 Dlaczego świat jest taki nieprzystępny?

 A może dlatego, że ty jesteś indyferentny.

 Indyferentny na drobne zło i  na niewielką przemoc,

 Propagujący apatię, stagnację i niemoc.

 Może ty sam jesteś indolencją umysłową dotknięty,

 Zadufany w sobie, egotyczny i prawie święty.

 Gdy na swojej drodze spotykasz zło, skwapliwie je omijasz,

 Dobre samopoczucie i brak wrażliwości rozwijasz.

 Chowanie głowy, nawet na pustyni nie popłaca

 Zaniechanie, ze zdwojoną siłą zawsze powraca.

 Tragedie narodów budowane były na obojętności,

 Prowadziło to do zbrodni i szargania godności.

 Eliminowanie obojętności to ciągła praca,

 Obojętność tylko złem do nas powraca.

Obojętność to jakieś społeczne zaczadzenie,

Dowodem tego jest historyczne doświadczenie.

Nie bądź indyferentny! Niech głos nasz się gromko niesie,

Oby nie było to tylko wołanie w głuchym lesie.

    Najgorszym naszym grzechem wobec bliźnich nie jest nienawiść, ale obojętność bo jest nieludzka Georg Bernard Show