29 stycznia 2025 r. miliony ludzi w Azji świętowały nadejście Chińskiego Nowego Roku. To jedno z najważniejszych wydarzeń w chińskiej kulturze. Również w Polsce można poczuć magię tego święta. Liu Chunxiao, mieszkanka Sierpca, z radością celebrowała nadejście Nowego Roku, pielęgnując bogate tradycje swojej ojczyzny.

Chiński Nowy Rok, nazywany także Świętem Wiosny, wyznacza początek Księżycowego Nowego Roku. Jego obchody oraz związane z nim praktyki społeczne zostały wpisane na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. To święto państwowe nie tylko w Chinach, ale również w Wietnamie, Brunei, Indonezji, Malezji, Korei Północnej, Singapurze i Korei Południowej. 

Chiński Nowy Rok obchodzono też w Sierpcu.

Kilka lat temu przyjechałam z rodzicami zwiedzić skansen w Sierpcu. Tego dnia, w znanej restauracji, przypadkowo poznałam Marcina, który mówił po chińsku. Zostaliśmy małżeństwem. Z zawodu jestem nauczycielką języka chińskiego i kultury chińskiej. Moje chińskie imię to Liu Chunxiao, ale możecie mi mówić Liljana Liu – powiedziała mieszkanka Sierpca, która zgodziła się opowiedzieć o zwyczajach swoich przodków.

Rodzinne święto

Dla Chińczyków Nowy Rok to coś więcej niż tylko zmiana daty – to czas pełen rodzinnego ciepła, tradycji i pozytywnej energii.

Nowy Rok to najważniejsze chińskie święto, przede wszystkim rodzinne. Wielu ludzi wraca do domów, nawet z bardzo odległych miejsc. Celebracje trwają aż piętnaście dni, pierwsze siedem to czas wolny od pracy – opowiada Liu Chunxiao.

Rodzina gromadzi się przy stole, a wszystkie potrawy przygotowują kobiety – nie kupuje się ich gotowych. Wiele dań ma symboliczne znaczenie. Na stole obowiązkowo musi znaleźć się ryba serwowana w całości, ponieważ symbolizuje wspólnotę – jej głowa reprezentuje nestora rodu, a ogon dzieci. Ustawia się ją tak, aby głowa była skierowana w stronę najstarszego lub najważniejszego uczestnika kolacji.

Nie może zabraknąć także pierogów jiaozi nadziewanych mielonym mięsem lub warzywami. Czasami w niektórych pierożkach umieszcza się specjalne składniki.

Do pierożków wkłada się monety. Osoba, która znajdzie je w swoim pierogu, będzie miała w nadchodzącym roku pieniądze na spełnianie marzeń – wyjaśnia Liljana Liu.

W różnych regionach Chin symbolika pierogów może się nieco różnić. Znalezienie sezamu oznacza narodziny dziecka, a orzeszki ziemne wróżą sukces zawodowy. W południowych Chinach tradycyjnym daniem noworocznym są kleiste kulki ryżowe. Ich gładka, elastyczna struktura symbolizuje pomyślność i brak przeszkód w nadchodzącym roku.

Każdy może wypełnić tę pustkę w dowolny sposób – zgodnie ze swoimi marzeniami i celami – tłumaczyLiu Chunxiao.

„Szczęśliwe pieniądze”

Jednym z najważniejszych zwyczajów Chińskiego Nowego Roku jest wręczanie dzieciom czerwonych kopert z pieniędzmi (hongbao). Zwyczaj ten ma związek z legendą o demonie Sui, który w noc noworoczną dotykał śpiące dzieci, sprowadzając na nie choroby. Pewne starsze małżeństwo, chcąc ochronić swoje dziecko, dało mu do zabawy osiem błyszczących monet owiniętych w czerwoną tkaninę. Kiedy demon próbował zbliżyć się do dziecka, monety odbiły światło, oślepiły go i przestraszony uciekł. Od tego czasu wręczanie „szczęśliwych pieniędzy” ma chronić dzieci i przynosić im pomyślność.

To nie jest zwykły prezent, lecz symbol troski i ochrony – mówi Liu Chunxiao.

Otrzymując kopertę, dziecko składa darczyńcy ukłon w geście wdzięczności.

Otwarcie się na szczęście 

Z okazji Chińskiego Nowego Roku domy są przyozdabiane specjalnymi dekoracjami, które mają zapewnić pomyślność, zdrowie i bogactwo. Wśród najczęściej spotykanych ozdób znajdują się chuntie (chunlian) – podłużne, czerwone pasy papieru z dwuwierszami noworocznymi, wypisanymi złotymi lub czarnymi znakami. Są one tradycyjnie przyklejane na drzwiach wejściowych: jeden pas nad futryną, a dwa po jej bokach. Kolor czerwony jest nieprzypadkowy – w kulturze chińskiej symbolizuje szczęście, ochronę i powodzenie. Z kolei złote znaki mają przyciągać dobrobyt. Teksty na chuntie to zazwyczaj życzenia zdrowia, bogactwa, harmonii rodzinnej i pomyślności w nowym roku.

Dodatkowo na samych drzwiach umieszcza się odwrócony znak „Fu”, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „szczęście” lub „błogosławieństwo”. Tradycja nakazuje przyklejać go do góry nogami – wynika to z chińskiej gry słów: wyraz „dao” (倒 – odwrócony) brzmi tak samo jak „dao” (到 – przybyć). W efekcie odwrócony znak „Fu” symbolizuje przybycie szczęścia.

Każda rodzina ma inne przesłanie. W moim domu – mój ojciec – pisał je ręcznie. Ja niestety nie potrafię kaligrafować, dlatego korzystam z wydrukowanych wersji. W tym roku nasze przesłanie brzmi: „Otwieramy serca i czekamy na szczęśliwą wiosnę” oraz „Zapraszamy do naszych drzwi pomyślność i bogactwo” – opowiada Liljana Liu.

Fajerwerki i parady

Jednym z najważniejszych momentów obchodów jest pokaz fajerwerków, który ma symboliczne znaczenie. Wierzy się, że huk petard odpędza złe duchy i nieszczęścia, a rozświetlone niebo zaprasza do domów szczęście oraz dobrobyt.

Legenda mówi, że kiedyś potwór o imieniu Nian nawiedzał wsie, pożerając ludzi i zwierzęta. Mieszkańcy odkryli, że hałas i czerwony kolor go odstraszają. Od tego czasu co roku w Nowy Rok odpala się petardy, by nie dopuścić do jego powrotu – tłumaczy Liu Chunxiao. 

Jedną z nowych tradycji Chińskiego Nowego Roku jest wspólne, rodzinne oglądanie transmisji telewizyjnych z powitania Nowego Roku w różnych regionach. Wielkie parady odbywają się nawet w małych wioskach. Największa noworoczna gala ma miejsce w Pekinie – to wielogodzinny spektakl pełen tańca, śpiewu i efektów świetlnych.

Rok Węża

Zgodnie z chińską tradycją astrologiczną każdy rok przypisany jest jednemu z 12 zwierząt w cyklu zodiakalnym. System ten opiera się na kalendarzu księżycowym i liczy sobie ponad 2000 lat. Chińskie znaki zodiaku odgrywają ważną rolę w kulturze, wpływając na życie osobiste, karierę, a nawet wybór partnera życiowego. Rok 2025 będzie rokiem Węża, który według chińskiej astrologii symbolizuje: mądrość, intuicję i transformację. Osoby urodzone w latach 1941, 1953, 1965, 1977, 1989, 2001, 2013 i 2025 mają cechy przypisywane Wężowi. Często są tajemnicze, elokwentne, ambitne i charyzmatyczne. Ich wielka siła wewnętrzna sprawia, że potrafią podejmować mądre decyzje, ale bywają również skryte i nieufne wobec obcych. Chińczycy wierzą, że ludzie spod znaku Węża często osiągają sukcesy w nauce, sztuce i biznesie, ponieważ są kreatywni, cierpliwi i mają świetny zmysł strategiczny. Jednocześnie ich determinacja i dążenie do celu mogą sprawić, że będą uparci lub zbyt wymagający wobec siebie i innych.